Een blik achter de schermen van de restauratie van de torenspits
2020
Op 6 oktober 2020 werd, onder ruime belangstelling van pers en publiek en in aanwezigheid van Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Matthias Diependaele, de instabiele torenspits preventief van het kasteel van Horst afgenomen. De demontage was de enige technische oplossing aangezien de onderliggende houtstructuur in zodanig slechte toestand was dat een interne verankering niet meer mogelijk was. Zo kreeg de torenspits enkele jaren een plekje op het ponton vlak voor het kasteel.
2024
In april 2024 verplaatsten we de torenspits van het ponton naar de binnenkoer. Maar ook de rest van het houtwerk van het dak op de donjon werd gedemonteerd en naar de binnenkoer getakeld.
Leen Poppe
De torenspits werd volledig gedemonteerd: de leien werden afgenomen en de afzonderlijke houten onderdelen werden als een puzzel uit elkaar gehaald. Nu kon het hout onderzocht worden om een inschatting te maken van welke delen de timmerlieden kunnen hergebruiken worden tijdens de restauratie.
Benamingen torenspits
Een plan in vooraanzicht met alle benamingen van het houtwerk van de torenspits. Het bovenste deel, de lantaarn, stond vier jaar lang op het ponton. De torenspits wordt ingedeeld in 4 tafelementen.
De priembalk
Houtwerk van de top van torenspits
Tafelement 3 heeft een extra functie
Stabiliteitsonderzoek houtwerk
Na het ontmantelen bepaalt het bouwteam (aannemer, architect, ingenieur, erfgoedconsulent en bouwheer) welke stukken stabiel genoeg zijn om te hergebruiken. Op een plan wordt aangeduid welke onderdelen hergebruikt zullen worden (groen) en welke nieuwe eiken stukken moeten gemaakt worden (rood). Ze gebruiken hiervoor de oude stukken als meetstaaf om de de vorm uit een nieuwe balken eik te zagen
Het masterplan
Nadien plaatsen ze alle stukken op een waterpas werkplatform. Op deze houten vlonder wordt het grondplan van de torenspits op ware grootte uitgetekend. Dit noemt men "het masterplan". Net zoals een puzzel klikken ze daarop de verschillende stukken eik aan elkaar met pen-gat-verbindingen. Deze pen en gat worden uiteindelijk vastgezet met een houten toognagel. Op deze manier wordt er geen enkele schroef gebruikt. De torenspits bestaat dus enkel uit hout. Met tijdelijke metalen toognagels testen ze of alle stukken netjes in elkaar passen.
Elk uiteinde van een balk wordt voorzien van een timmermansmerk. Voor de telmerken worden Romeinse cijfers van I tot en met VIIII gebruikt. Het nummer 4 wordt geschreven als IIII en niet als IV om geen verwarring te veroorzaken bij het definitief monteren van de torenspits.
Afbeelding van tafelement 3
Terugplaatsing op donjon
Leen Poppe
We plannen nu om de torenspits terug op de donjon te plaatsen eind dit jaar. Dit zal in twee of drie delen gebeuren. Tafelement 1 wordt eerst naar boven gebracht en zal daar worden gemonteerd. Aangezien de muren naast tafelement nog in goede staat zijn is dit de beste optie om zoveel mogelijk originele stukken te bewaren. De rest van de torenspits wordt beneden op de binnenkoer in elkaar geplaatst en nadien in één of twee stuk naar boven gehesen. Pas als de torenspits weer bovenop de donjon prijkt, kunnen we op het dak de nieuwe leien plaatsen.
Hawk Eye
Leen Poppe
Omkadering
Dit onderdeel van de restauratie van het kasteel is momenteel bezig en kan je, op sommige momenten tijdens de week, van kortbij bekijken in de belevingsexpo Expeditie Donjon.
Expeditie Donjon maakt deel uit van het publieksevenement Horst in de steigers.
Help Horst!
Wil je graag een steentje bijdragen aan de restauratie van Kasteel van Horst? Dat kan op verschillende manieren!
- Word lid van Herita: beleef onze historische plekken. Samen zorgen we ervoor dat ze blijven bestaan.
- Word erfgoedvrijwilliger: schenk je talent en vrije tijd aan de conservatie van onroerend erfgoed. Je kan nu al inzetten voor de belevingsexpo Expeditie Donjon.
- Doe een gift: alle donaties, groot en klein, helpen ons een stapje dichter bij ons doel: de redding van dit unieke waterslot! Vermeld 'Kasteel van Horst' bij je overschrijving.
- Aankoop in de kasteelshop: koop steunsokken van ons knielend hert of graveer een leisteen.