Leen Poppe
Minister Ben Weyts plaatst windvaan op gerestaureerde torenspits van het Kasteel van Horst
Na meer dan 4 jaar prijkt er terug een volledige torenspits op het Kasteel van Horst. Erfgoedstichting Herita en aannemer Denys hesen de gerestaureerde torenelementen de voorbije weken stap voor stap naar boven. Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Ben Weyts zette de kroon op het werk en plaatste eigenhandig de windvaan bovenop de toren met een boodschap voor de toekomst.
"We hebben de voorbije maanden hard gepuzzeld aan de meer dan 500 jaar oude torenspits van Horst", vertelde Herita-directeur Matthias Francken. "Ongeveer een kwart van het originele hout hebben we kunnen hergebruiken. De rest van de balken zijn vernieuwd. Op die manier kan de donjon van Horst er weer een paar eeuwen tegen."
De houtelementen werden op de binnenkoer van het kasteel in elkaar getimmerd en vervolgens in verschillende stappen naar boven gehesen. Vandaag werd het laatste onderdeel naar boven getild: een smeedijzeren top met bolcapsule en windvaan. Vlaams minister van Onroerend Erfgoed Ben Weyts ging zelf de lucht in om de windvaan bovenop de toren te plaatsen: een sierlijke bekroning. "Dit is niet zomaar een kasteel, maar wel ‘het kasteel van de rode ridder’ dat we in ere houden", zei Weyts. "Het is een prachtig symbool van een verleden en van verhalen waar we als Vlamingen fier op zijn. Daarom dragen we zorg voor ons erfgoed, met de nodige investeringen in herstellingen. De markante torenspits is nu weer compleet en kan opnieuw lange tijd weer en wind trotseren. Ik denk graag dat ridder Johan ook fier zou zijn”.
Leen Poppe
Tijdens Horst in de steigers kon je als bezoekers een glimp krijgen van de restauratie van het houtwerk van de torenspits. Na de afbouw van de publieksstelling van Horst in de Steigers werd er hard gepuzzeld aan de torenspits van het Kasteel van Horst. Elk tafelement werd in elkaar gestoken en aan elkaar verbonden om te testen of alle stukken mooi aansluiten. Alle onderdelen van lantaarn en de twee ondergelegen tafelementen werden op de binnenkoer volledig in elkaar gezet met tijdelijke ijzeren toognagels. Nadien werd het houtwerk in verschillende stappen terug naar boven gehesen en op de donjon minutieus in mekaar gepast met de definitieve houten toognagels. Aannemer Denys NV maakte toffe beelden van achter de schermen.
Stap 1
Het onderste tafelement of tafelement 1 (zie bovenstaand plan) werd in verschillende stukken naar boven gehesen. Elk van de eiken balken werden ter plekke geïnstalleerd omdat een deel in de muren werd geïntegreerd.
Stap 2
Daarna werd tafelement 2 naar boven gehesen om mooi aan te sluiten op tafelement 1. Je kan op de foto zien hoe de pen- en gat verbindingen in elkaar zitten.
Stap 3
De lantaarn werd in 1 geheel naar boven gehesen.
Stap 4
Nadien werden er springkepers geplaats en de bebording.
Callebaut Architecten
Stap 5
De natuurleien worden geplaatst onder het witte afschermingsdoek tegen de regen.
Stap 6
Vandaag werd het allerlaatste stukje van de torenspits naar boven gehesen onder goedziend oog van minister Ben Weyts en burgemeester Bram Baelen.
Het smeedijzeren topje met de windvaan werd beneden in elkaar gezet. Nadien werd het geheel samen met de minister naar de top gehesen.
Tradities in de bouw
De meiboom als tijdelijke top van de torenspits
Aandachtige wandelaars hadden het misschien al wel opgemerkt de afgelopen weke stond er een meiboompje bovenop de torenspits. Het plaatsen van een meiboom is een oude traditie in de bouwsector die het hoogste punt van een gebouw markeert. Wanneer dit punt is bereikt, wordt een versierde boom of tak op de top van de constructie geplaatst. Deze handeling staat symbool voor de waardering richting de arbeiders en is tegelijk een wens voor voorspoed voor het gebouw en zijn toekomstige gebruikers.
Bij het plaatsen van de meiboom spreekt de aannemer of opdrachtgever vaak een dankwoord uit voor de arbeiders en andere betrokkenen. Dit gebaar benadrukt de samenwerking en het vakmanschap dat in het bouwproces is gestoken en versterkt de band tussen opdrachtgever en bouwteam.
Hoewel deze traditie niet bij elk project wordt toegepast, blijft de meiboom belangrijk bij grotere, maatschappelijk relevante projecten, zoals scholen, ziekenhuizen, openbare gebouwen en erfgoedsites. Op deze manier blijft de meiboomtraditie voortleven in de moderne bouwsector en biedt het een waardevol moment van trots en samenhorigheid in de vaak veeleisende sector van de bouw.
Tijdscapsule op de top van de donjon
Net onder de windvaan van de smeedijzeren top staat nu een bolvormige tijdscapsule. Het gebruik van een metalen bol op de top van een gebouw, vaak gecombineerd met een windvaan, is een traditie met zowel symbolische als praktische waarde in de bouw.
Deze bollen fungeren niet alleen als decoratief element of bliksemafleider, maar worden ook als tijdcapsules gebruikt. Aannemers, architecten en restaurateurs plaatsen er vaak documenten, notities, en soms persoonlijke voorwerpen in. Dit gebeurt om bij toekomstige restauraties inzicht te geven in de geschiedenis van het gebouw en de omstandigheden tijdens eerdere restauraties.
Toen we startte aan de restauratie van het Kasteel van Horst was de vorige tijdscapsule helaas niet meer aanwezig.
Boodschap voor de toekomst
"Ooit - hopelijk ver in de toekomst - zal een nieuwe generatie een volgende restauratieronde aanvatten", vertelde Francken. "Voor die restaurateurs laten we een bemoedigende boodschap achter in de smeedijzeren bol op de toren, een kleine tijdscapsule zeg maar. We vinden het fijn om dergelijke tradities uit de bouw in ere te houden."
Onze boodschap leest als volgt: "Na schade die het Kasteel van Horst opliep tijdens een opstand van Maximiliaan van Oostenrijk in 1489, vroeg Heer Lodewijk Pynnock aan timmerman Goirdt de Bubbelere om deze donjon terug op te bouwen met een houten torenspits. In 2024 hebben wij deze spits gerestaureerd en ongeveer een kwart van Goirdts originele timmerwerk kunnen hergebruiken. Vandaag, dinsdag 10 december 2024, plaatsten wij een nieuwe topbekroning op de donjon. We voelen ons bevoorrecht om deze historische plek te mogen klaarstomen voor de toekomst en hopen dat ook volgende generaties hier komen proeven van schoonheid, ambacht en geschiedenis. We wensen jou, collega van de toekomst, evenveel werkplezier, voldoening en trots bij het uitvoeren van nieuwe herstellingswerken."
Leen Poppe
Ook jij kan helpen!
Wil je graag een steentje bijdragen aan de restauratie van Kasteel van Horst? Dat kan op verschillende manieren!
- Word lid van Herita: beleef onze historische plekken. Samen zorgen we ervoor dat ze blijven bestaan.
- Word erfgoedvrijwilliger: schenk je talent en vrije tijd aan de conservatie van onroerend erfgoed.
- Doe een gift: alle donaties, groot en klein, helpen ons een stapje dichter bij ons doel: de redding van dit unieke waterslot! Vermeld 'Kasteel van Horst' bij je overschrijving.