Lucid
Vondst in Kasteel Beauvoorde
Binnenkort starten de restauratiewerken in Kasteel Beauvoorde. Ter voorbereiding werden alle kunstwerken weggehaald en ondergebracht in een depot. Op de achterzijde van één van de schilderijen bleek een Latijnse tekst te staan. Onze collega Véronique Lambert dook in de archieven op zoek naar duiding bij de vondst.
De Latijnse tekst bevindt zich op de achterzijde van een rouwbord of ‘obiit’ (letterlijke betekenis: ‘hij/zij is gestorven’). Dat is een meestal ruitvormig houten bord waarop minstens het wapenschild en de het jaartal van overlijden van een persoon zijn geschilderd. Een rouwbord werd eerst opgehangen aan het huis van de overledene en daarna in de kerk waar de overledene zijn laatste rustplaats kreeg.
De obiit in Kasteel Beauvoorde is een luxueus rechthoekig wapenbord met centraal het wapenschild van de familie de Moucheron, de tekst ‘obiit 10 martii 1690’ (‘hij is overleden op 10 maart 1690’) en links en rechts de wapenschilden en namen van verwante families. Op basis van het centrale wapenschild en de overlijdensdatum kan het rouwbord geïdentificeerd worden als dat van Charles de Moucheron (1635-1690), ridder, burgemeester en landhouder van de kasselrij Veurne en tevens kasteelheer van het nu verdwenen Kasteel de Moucheron in Vinkem.
Letterlijke vertaling van de tekst
"In het jaar 1790 vernielde het Franse volk, waanzinnig door goddeloosheid, in opstand komend tegen de Roomse Kerk en de koningstroon, de uiterlijke kentekenen van de adellijke stand en beijverde zich ook overal de stam van de adel af te schaffen. Maar in het jaar 1814, toen de goddeloze revolutie tot rust was gekomen, zorgden de edele heren Petrus de Moucheron en zijn edele neef Carolus de Moucheron ervoor deze kentekenen te herstellen ter ere van hun voorouders en van hun zeer edele familie. Door mij p.p. Struve Cap."
De Latijnse tekst op de achterzijde van het bord informeert ons dat de obiit in 1790 – de periode van de Franse Revolutie – kapot werd gemaakt door revolutionairen die alle verwijzingen naar de adel wilden laten verdwijnen. In 1814 hebben Pierre en Charles de Moucheron het wapenbord laten herstellen ter ere van hun adellijke voorouders.
Arthur Merghelynck, de man die Kasteel Beauvoorde in 1875 kocht en verbouwde tot zijn zomerverblijf, was erg geïnteresseerd in genealogie, heraldiek en familiegeschiedenis. In een genealogische studie die hij in 1877 publiceerde, verwijst hij naar de grafsteen van Charles de Moucheron en zijn echtgenote Françoise de Vicq in de kerk van Vinkem. Hij vermeldt tevens ‘Il mourut le 10 mars 1690 et fut enterré à Vinchem, où l’on voit encore aujourd’hui dans l’église de ce village, son blason funéraire, orné de seize quartiers’. De beschrijving komt overeen met ons wapenbord, dat in 1877 dus in de kerk van Vinkem opgehangen was.
Het is een raadsel wanneer en onder welke omstandigheden het schilderij in het kasteel terecht gekomen is. Obiits bleven normaalgezien gewoon in de kerk waar ze geplaatst waren.
Het is een raadsel wanneer en onder welke omstandigheden het schilderij in het kasteel terecht gekomen is. Obiits bleven normaalgezien gewoon in de kerk waar ze geplaatst waren. Het paneel staat in elk geval vermeld in een inventaris uit 1926 als een ‘geschilderde groote vierkante obit van 1690 met zeventien wapens’ en was toen opgehangen in de Bourgondische zaal. Maar wat er tussen 1877 en 1926 met de obiit gebeurd is, blijft een mysterie. Voorlopig althans ...