Kasteel Beauvoorde

Behanglagen als jaarringen van een bewoningsgeschiedenis

Behangpapier verschaft niet alleen kennis over leefruimtes, moderniseringen en heersende modes, het vertelt ons ook veel over bewoners. Wat was hun persoonlijke smaak en financiële draagkracht? Omdat behang vaak vrij nauwkeurig kan worden gedateerd, is het van grote betekenis voor bouwhistorisch onderzoek. Nieuw behang is vaak op oud behang geplakt. Zo ontstaan er in de loop der jaren behangpakketten. Die zijn vergelijkbaar met de verflagen die tijdens een kleuronderzoek tevoorschijn komen. De lagen zijn te lezen als jaarringen van een bouw- en bewoningsgeschiedenis.
 

De Ridderzaal

De Ridderzaal is de oudste en zonder twijfel meest imposante ruimte van Kasteel Beauvoorde. In de 17de eeuw was het de leefkamer van de familie de Bryarde. Het was Arthur Merghelynck, laatste bewoner van het kasteel, die deze ruimte tot Ridderzaal doopte. Hij plaatste er harnassen als decoratiestukken en maakte zo indruk op zijn gasten. De zaal moest de indruk wekken dat het kasteel een perfecte reconstructie was van het verleden, maar ook een plek waarin werd geleefd. 

Merghelynck deed gerichte aankopen om zijn kasteel te decoreren. Het 17de-eeuwse goudleerbehang was één van de items die Merghelynck op de kop kon tikken. Goudleerbehang was op het einde van de 16e eeuw de nieuwste trend op het vlak van wandbekleding. Het verving geleidelijk aan de wandtapijten in de huizen van de rijke burgerij. Het behang paste perfect bij de luxueuze look die Merghelyck wilde geven aan de ontvangstruimte voor zijn gasten.  De onderzoekers maakten de nagels en nietjes in het behang voorzichtig los met fijne tangen en een koevoet. Vervolgens wrikten ze de lijmlaag tussen leder en wand los met een spatel. Bij sommige vellen moesten de naairanden worden doorgesneden. 

Bij het wegnemen van het goudleer ontdekten de onderzoekers dat de muren vroeger waren bekleed met een gebloemd groen behangpapier in de stijl van de Arts and Crafts Movement (1880 – 1900). Onder dat groene behangpapier bevond zich een ander met blauw  en rood gebloemd papier. Achter de lambrisering, van de grond tot aan de vensterbanken, vonden de onderzoekers behang met een dessin van imitatiehout. Reeds bestaande resten van het goudleder op de groene behanglaag doen vermoeden dat het goudleder al een keer eerder werd afgenomen. 

Het goudleer bevond zich ook achter de lange bank bij het raam. Bij het wegnemen ontdekte men dat het behang aan de bank was bevestigd achter houten planken en vastgemaakt met nagels en lijm. Het gebruik van lijm bracht een grote schade aan de picturale laag van het goudleer. Alles werd genummerd ingepakt in zuurvrije dozen met tussenliggende bescherming van PEschuim en Tyveck. Het behang werd per wand ingepakt. Op de dozen werd genoteerd van welke wand het behang afkomstig was. 

De Fumoir

Ook in de Fumoir (rookkamer) moest behangpapier worden verwijderd links van de schouw om vertakkingen van de zwam te behandelen. Het behang, met leeuwen als motief, dateert uit de 19de eeuw en werd door Merghelyck nog zelf berookt. De rokerskamer bevindt zich aan de oostelijke vleugel en werd in 1879 door Merghelynck heropgebouwd. Ze werd onderverdeeld in twee smalle ruimtes: de Rookkamer en de Boudoir. In de rookkamer zaten de mannen na een heerlijke maaltijd bijeen om na te praten, te roken of gezelschapsspellen te spelen.

De afname van het papier ging vrij eenvoudig. Door het vocht was de kleefkracht van de lijm grotendeels verloren gegaan. Enkel centraal zat het behang nog hardnekkig vastgelijmd. Hier werd het papier via fijne verneveling gecontroleerd bevochtigd met gedistilleerd water. Na enige tijd kwam ook hier de verlijming los en kon het behang worden afgenomen. De friezen boven en onder werden losgesneden en afzonderlijk afgenomen. Ook hier werd alles genummerd en zorgvuldig bewaard.