In november 2022 reisden Greta Kopradiova, van de Národný Trust Slovakije, en Alice Chiapparrone van Fondo per l'Ambiente Italiano (FAI) naar Vlaanderen. Twee weken lang volgende ze verschillende Herita-medewerkers in het kader van een uitwisselingsprogramma tussen personeel van Europese erfgoedstichtingen, een Erasmus+ project. Er werd heel wat kennis gedeeld en informatie uitgewisseld: een verslag.
Monumenten bewaren en beschermen door kennisuitwisseling
Greta en Alice wisselden kennis en inspiratie uit met elkaar en met Herita. Hoe organiseer je de dagelijkse werking op erfgoedsites? Hoe werf je nieuwe leden om de organisatie te ondersteunen en hoe werk je het meest effectief samen met vrijwilligers en partners. Allemaal met het doel om op nieuwe manieren een toekomst te garanderen voor monumenten met culturele en historische waarde.
Onze gasten bezochten zeven Herita-sites waar ze steeds een geleide rondleiding kregen van de site-ontwikkelaar of van vrijwilligers. Er werd verteld over de geschiedenis van het monument, over de lange-termijnplannen voor de site en over verschillende types van openstelling voor publiek. Ze kregen steeds de kans om verschillende erfgoed-management strategieën te analyseren. Daarbij werd gefocust op activiteiten die een breder publiek zouden kunnen aantrekken en de betrokkenheid van bezoekers op verschillende vlakken vergroot.
Een Antwerpse introductie
Na een introductie op het hoofdkantoor van Herita en een rondleiding langs de highlights van de historische binnenstad van Antwerpen, bezochten Greta en Alice De Hofkamer. Een enthousiaste vrijwilliger vertelde hen over de verschillende tools die Herita ontwikkelt om een waardevolle ervaring aan te bieden en de toekomstplannen die gepaard gaan met de heraanleg van de binnentuin.
De dames kregen ook het historische verhaal over het Paleis op de Meir te horen en brachten ook daar een bezoek. Ze hielpen een handje bij de laatste voorbereidingen van de expo Burpindale Palace en wisselden gedachten uit met site-ontwikkelaar Puck over het belang van evenementen en tentoonstellingen bij het bereiken van nieuw publiek. Er werd ook besproken hoe partnerschappen daarbij kunnen helpen.
Op bezoek bij de kastelen van Laarne en Horst
Nadat onze Italiaanse en Slovaakse collega's Antwerpen leerden kennen, hun thuis voor de komende twee weken, was het tijd om de baan op te gaan. Greta en Alice brachten eerst een bezoek aan het Kasteel van Laarne, waar collega en site-ontwikkelaar Véronique zorgde voor een leerzame rondleiding. Ze vertelde onder meer over de verschillende manieren waarop Herita bezoekers al vanaf jonge leeftijd bewust maakt van het belang van cultureel en historisch erfgoed. Later die week bezochten de deelnemers van het uitwisselingsproject het Kasteel van Horst, waar momenteel een belangrijk restauratieproces aan de gang is. Site-ontwikkelaar Sophie gaf de dames een gegidste rondleiding.
Klussen bij het Kasteel van Heers
Vervolgens participeerden Alice en Greta aan een klusdag bij het Kasteel van Heers. Met een enthousiaste groep vrijwilligers en site-ontwikkelaar Caroline werkten ze mee aan de grote opruimwerken op het kasteeldomein, voornamelijk aan het kasteelpark en de tuinen. Toen de vrijwilligerswerking vijf jaar geleden werd opgestart, was het kasteel van buitenaf niet zichtbaar door de vele overgroeide struiken, grassen en bomen. Vandaag zijn het park en de tuinen vrij toegankelijk voor publiek en worden er gegidste rondleidingen georganiseerd. De restauratie wordt ondertussen opgestart door Herita met de steun van de Vlaamse overheid.
Met de trein naar Oostende
Ook een bezoek aan Fort Napoleon kon niet ontbreken aan de planning van de buitenlandse erfgoedprofessionals. Collega Lucas nam Greta en Alice mee met de trein naar Oostende. Zo kregen ze ook de kans om het imposante Centraal Station van Antwerpen te bekijken en een bezoek te brengen aan de Belgische kust. Het torenfort van Napoleon Bonaparte is een site met een interessante werking, vond Greta. Het systeem verschilt inderdaad van de andere locaties van Herita. Er werden partnerschappen gecreëerd met de lokale organisaties en overheden waardoor deze nog steeds de werking van het Fort coördineren. Op het moment van het bezoek werd de kinder-expo 'Spiekpietjes' tentoongesteld. Tijdelijke expo's met verschillende doelgroepen zorgen ervoor dat het publiek wordt aangemoedigd om op verschillende momenten terug te keren en zo het monument op een andere manier te ervaren.
Het veelzijdig publieksaanbod van de abdij inspireert
Het laatste monument dat Greta en Alice bezochten was de Abdij van Herkenrode. Het impressionante domein met meer dan 800 jaar geschiedenis zou voor hen wel eens een hoogtepunt kunnen zijn. Onze Italiaanse en Slovaakse gasten kregen van site-ontwikkelaar Paul de kans om verschillende manieren te ervaren waarop bezoekers kunnen genieten van de abdijsite. Ze bezochten het museum en de perfect onderhouden kruidentuin, probeerden de verschillende fiets- en wandelroutes en bezochten de laatste dag van de interactieve kinderexpo Kleurboel! Ze aten lunch in het gezellige restaurant en leerden meer over de mogelijkheden voor het organiseren van privé-events.
Greta en Alice spraken met Paul over de moeilijkheden die gepaard gaan met het organiseren van een complex domein als de Abdij van Herkenrode. Er moet rekening gehouden worden met heel wat stakeholders. Een heldere visie op de verdere ontwikkeling van de abdijsite is daarbij cruciaal. De dames werden ook erg geïnspireerd door de manier waarop Herita de community en experten betrokken heeft. Zij waren een belangrijke hulp bij het begrijpen van de identiteit van de abdij. Daarmee wordt steeds rekening gehouden bij het programmeren van activiteiten op de site.
Een verruimde blik op erfgoedmanagement
Het uitwisselingsproject was een meerwaarde: Greta en Alice vergaderden onder meer met de coördinator van Open Monumentendag en vergeleken het organisatieproces met de werkwijze van gelijkaardige grote events in Italië en Slovakije. Er vonden meetings plaats met de verschillende managers en met de algemeen directeur van Herita. Zo kregen de gasten meer inzicht in Herita's nieuwe strategie. Er werden ervaringen gedeeld rond de effectiviteit van verschillende communicatiestrategieën in het zoeken naar nieuwe leden en het promoten van events en monumenten. Ook sensibilisatiecampagnes rond het belang van National Trusts, strategieën in vrijwilligersbeleid en lidmaatschappen binnen erfgoedstichtingen kwamen aan bod. Op het einde van de uitwisseling hadden de gesprekspartners een verruimde blik op erfgoedmanagement. De gasten keren huiswaarts met een nieuw perspectief en verrijkt met informatie die van pas zal komen in het versterken en uitbouwen van hun eigen organisaties.
Greta Kopradiova werkt bij Národný Trust, de National Trust van Slovakije. In het kader van het SEECHT uitwisselingsproject bezocht zij in november 2022 Herita.